To knip or not to knip

Bevallingen zijn iets eng. Je wil er vooraf alles over weten en niks. Want hoe meer je leest en ziet, hoe meer gruwel je tegenkomt. Beelden zijn het ergste. Een kinderwens had ik niet eens toen ‘De Bevalling’ werd uitgezonden op tv, maar tegen de tijd dat ik er wel aan toe was, een jaar of vijftien later, stonden die brutaliteiten nog altijd op mijn netvlies gebrand. Toch ben ik blij dat ik vooraf goed voorbereid was. Ik heb zelfs geoefend – maar daarover later meer.

Ik snap het meisje in het HUMO-artikel vorige week, met de gehavende vagina als reden om te kiezen voor een keizersnede. Ik denk dat ik stiekem jaloers was op vrouwen die er eentje om medische redenen mochten laten doen, want zo hoefde je je geen zorgen te maken dat ze je vanonder kapot zouden snijden. Of dat je zou doorscheuren – want eens je begint met wat research over bevallen, of je hebt vriendinnen die al kinderen hebben gekregen, wordt dat je ultieme schrikbeeld: De Doorgescheurde Vagina Tot Aan De Anus. Iedereen lijkt wel iemand te kennen die iemand kent.

Dat wordt je ultieme schrikbeeld: De Doorgescheurde Vagina Tot Aan De Anus.

Dat er zwangere vrouwen zijn die zich zonder voorbereiding richting ziekenhuis begeven alsof bevallen de meest natuurlijke zaak van de wereld is, ‘omdat vrouwen toch al honderdduizenden jaren bevallen’, vind ik onbegrijpelijk. Mij niet gezien. Ik had een vroedvrouw, nam mijn lief mee naar de prenatale lessen, volgde een rondleiding in het ziekenhuis, las alles wat ik vinden kon en downloadde een app om te begrijpen wat er in mijn buik gebeurde.

Zo kwam ik gelukkig te weten dat een natuurlijke bevalling ook voordelen heeft: je herstelt bijvoorbeeld sneller en omdat de baby langs het geboortekanaal passeert, krijgt die allerlei goede vaginale bacteriën mee. Baby’s die met een keizersnede worden geboren, zouden meer risico lopen op astma, voedselallergieën, pollenallergie en overgewicht en tegenwoordig bestaat er zelfs een techniek om micro-organismen uit de vagina mee te geven aan baby’s die met een keizersnede worden geboren – al zit deze nog in een experimentele fase.

Verder leerde ik dat borstvoeding geven niet alleen goed was voor je baby maar ook voor het herstel van je vagina, omdat de baarmoeder gaat samentrekken.

Mijn gynaecoloog vertelde dat er vroeger een professor in Gent was die alle artsen opdroeg altijd te knippen bij een bevalling. Standaard.

De vroedvrouw vertelde dat een klein scheurtje minder erg is en dat je er sneller van herstelt dan van een doorsnee knip die direct door alle lagen heen snijdt. Ze hamerde erop dat ik dit vooraf aan de gynaecoloog duidelijk moest maken. Dat deed ik, voorzichtig, tijdens een consultatie. Hij zei – zoals de meeste gynaecologen, voor zover ik kan inschatten – dat hij alleen zou knippen ‘als het nodig was’. Toen ik met dat antwoord terugging naar mijn vroedvrouw, zei ze dat het de taak van mijn vriend was om er toch mee op toe te zien. ‘Zie je de gynaecoloog met een schaar klaarstaan? Vraag dan of het echt moet. Dat alleen al kan een verschil maken.’

Waarna ik toch met dat ultieme schrikbeeld bleef zitten, van de Doorgescheurde Vagina Tot Aan De Anus. Want dat is waar iedereen altijd mee afkomt: ‘Jamaar, als ze niet knippen, scheur je misschien tot aan je aars. En wat dan?!’ En inderdaad, dat risico bestaat. Durf ik niet te minimaliseren. Ik wil me niet in de plaats stellen van artsen. Als het moet, dan moet het. Bovenal alles voor de gezondheid van het kind. Natúúrlijk. Maar toch graag enkel als het een noodgeval is, want ik hoorde dat zo’n knip vaker gebeurt dan nodig. Mijn gynaecoloog vertelde dat er vroeger een professor in Gent was die alle artsen opdroeg altijd te knippen bij een bevalling. Standaard. Die man was daar zo streng in dat er soms nog snel-snel een knip werd uitgevoerd ná de bevalling – zo bang waren de dokters om onder hun voeten te krijgen. Ha-ha-ha. Niet.

En toen las ik ergens dat je dat gewoon kon oefenen, om niet geknipt te moeten worden. Met de Epi-no, waarbij epi staat voor episotomy of episiotomie, bereid je je vagina voor op de bevalling. Concreet: je oefent je bekkenbodemspieren vooraf in opspannen en ontspannen, want leren ontspannen zou minstens even belangrijk zijn als opspannen. Het werkt met een soort opblaasbaar ballonnetje dat twee doelen dient. Enerzijds kan het meten hoe fel je je bekkenbodemspieren effectief opspant, want zoals de gynaecologen vorige week in dat artikel vertelden, is dat vaak bijna nihil. Anderzijds dient het om de uitdrijving te simuleren: je leert de ballon naar buiten duwen. Je begint met een licht opgeblazen ballonnetje en oefent enkele weken tot het de doorsnede heeft van een babyhoofdje. Brr, inderdaad. Al ben ik persoonlijk nooit zover geraakt. En nee, leuk wordt het nooit.

Tot dusver durfde ik hier niet zomaar iedereen over te vertellen. Ik ben liever niet die rare en ik ben geen dokter.

Het resultaat? Bij mijn twee bevallingen had ik telkens een minischeurtje dat werd genaaid. Geen knip dus. Dankzij de Epi-No? Of dankzij de perineummassage of de zwangerschapsyoga? Of was het allemaal puur toeval? Ik zal het nooit zeker weten, laat staan dat ik het kan bewijzen. Maar ik ben toch blij dat ik had getraind.

Toen ik een tijdje terug een lang gesprek had met een (bekende) vrouw die net was bevallen, vertelde ze wat een ravage het daar beneden was geworden. Acht weken na de bevalling kon ze nog altijd niet zitten zonder pijn. Geen Doorgescheurde Vagina Tot Aan De Anus, maar wel heel erg. Ze zei dat ze naar de kinesist moest voor oefeningen en dat die een apparaatje had voorgeschreven om bekkenbodemoefeningen te doen. De Epi-No dus, die je ook na de geboorte kan gebruiken om die vaginaspieren te trainen.

Tot dusver durfde ik hier niet zomaar iedereen over te vertellen. Ik ben liever niet die rare, ik ben geen dokter (en er zijn wel degelijk gevallen waarin je dit apparaat niet mag gebruiken) en ik wil niet zomaar elke zwangere vrouw ongevraagd raad geven, want die krijgen ze al genoeg. Maar nu denk ik: foert. Ik ben blij dat ik het toevallig heb ontdekt. Wie weet zijn er nog (vroed)vrouwen of gynaecologen met positieve ervaringen of negatieve, en dan weten we dat ook weer. Ik besef dat je hiermee niet alle vaginaproblemen van de wereld kan oplossen. Maar toch. Misschien kunnen er zo een paar gered worden.

Ik ben ervan overtuigd dat je beter geïnformeerd aan een bevalling begint dan niet-geïnformeerd. Je kan ter voorbereiding je geboorteplan, als je er een maakt, zo uitgebreid maken als je wil. Er zijn zoveel keuzes om te maken.

• Thuisbevallen of in het ziekenhuis (In Nederland zijn sommigen jaloers dat wij in België zo vaak in het ziekenhuis gaan bevallen en vice versa: mijn Belgische vroedvrouw was lyrisch over hoe ze daar bijna allemaal thuisbevallen.)
• Met of zonder epidurale verdoving. (In sommige Nederlandse ziekenhuizen kan dit blijkbaar alleen tijdens de kantooruren bij een gebrek aan anesthesisten ’s nachts.)
• Op een kruk, in bad of andere speciallekes, omdat plat op je rug liggen in bed nu eenmaal niet de beste manier zou zijn om een kind uit je lijf te persen, wat met de zwaartekracht en al. (Weet wel dat niet alles te combineren valt met een epidurale verdoving en dat niet elk ziekenhuis alles toelaat, zoals bevallen in bad.)
• Met of zonder je eigen vroedvrouw erbij. (Mag ook niet in elk ziekenhuis.)
• De vader/partner/… die de navelstring doorknipt of niet.
• Vlak na de geboorte huid-op-huidcontact in plaats van dat ze de baby eerst wassen.
• Of misschien wil je niet dat ze meteen de navelstreng doorknippen? (Dat leek me wel wat, maar ik heb het niet durven te vragen.)

Enfin. Ik ben niet zo naïef om te denken dat elke gynaecoloog elke zwangere vrouw straks een menukaart onder de neus zal schuiven. Maar het zou fijn zijn als vrouwen zoveel mogelijk zelf kunnen uitmaken hoe ze willen bevallen. Kwestie van zoveel mogelijk trauma’s te voorkomen. Want één op de vier vrouwen kijkt na drie jaar met een negatief gevoel terug op hun bevalling.

Dat wil niet zeggen dat het echt allemaal zal gaan zoals je wil. Natuurlijk niet. En dat kan evengoed traumatisch zijn.

Ik vrees dat je ook voorbereid moet zijn om je geboorteplan los te laten. Maar toch ben ik blij dat ik vooraf had geoefend.

Nadat de epidurale verdoving bij mijn eerste ingeleide bevalling nauwelijks had gewerkt, had ik me de tweede keer voorgenomen om zeker genoeg verdoving te vragen. Ook mijn tweede kind was te laat en dus werd de geboorte op een afgesproken dag ingeleid. Die verdoving had dus op zich geen probleem mogen zijn. Maar kijk. Plots ging het veel sneller dan verwacht, vonden ze de anesthesiste niet en was er helemaal geen tijd meer voor welke verdoving whatsoever. Daar ben ik achteraf nog altijd een beetje boos over, en tegelijkertijd opgelucht, want al bij de eerste keer persen was het hoofdje er al uit. Dat dan weer wel.

Om maar te zeggen, ik vrees dat je ook voorbereid moet zijn om je geboorteplan los te laten. Het is een wensenlijst en geen eisenlijst, schrijft verloskundige Diana Koster in ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’.

Maar daarom ben ik niet minder blij dat ik voorbereid was of vooraf had geoefend. Integendeel.

***

Misschien nog dit. Ik schreef dat je vooral niet naar programma’s als ‘De Bevalling’ moet kijken. Dat meen ik voor wie zoals ik niet goed tegen expliciete beelden kan. Voor al de rest, doe uiteraard vooral wat je denkt dat goed is.